موزه کلیسا وانک اصفهان

نقاشی های زیبا با معماری منحصر به فرد و زیبا در کلیسای وانک اصفهان به یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی اصفهان تبدیل شده و در میان ارامنه جایگاه والایی دارد.

طی سالهای اخیر، با سیر تکاملی کلیسای وانک اصفهان، بخش های مختلفی به محوطه و ساختمان کلیسا افزوده شده است.

کلیسای وانک اصفهان در سراسر جهان از اهمیت فراوانی برخوردار است. و در بازدید از این اثر تاریخی ساعات طولانی به تماشای نقاشی ها و معماری بخش های مختلف کلیسا بپردازید. و لذت ببرید. در ادامه با اصفهان تورز همراه شوید، تا بهتر به معرفی چنین اثری تاریخی و ارزشمندی بپردازیم:

اسرار کلیسای وانک اصفهان

کلیسای وانک بزرگترین جاذبه تاریخی ـ مذهبی که در محله جلفا اصفهان واقع شده است. ارامنه مهاجر که با حمایت شاه عباس صفوی به اصفهان مهاجرت کردند و کلیسا وانک نیز توسط ارمنی ها ساخته شده است.

در ابتدای امر که کلیسا وانک ساخته شد بعنوان مکانی مذهبی برای مسیحیان بود. اما امروزه به جاذبه فرهنگی و تاریخی تبدیل شده و گردشگران بسیاری جذب کلیسا می شود.

قیمت تور لحظه آخری و ارزان اصفهان، کلیک کنید.

در محله جلفا اصفهان از قرن ۱۷ م. تعداد ۲۴ کلیسا ساخته شد و طی سالهای بعد تنها ۱۳ کلیسا باقی ماند و بعدها نیز از بین رفتند و کلیسا وانک یکی از ۱۳ کلیسای باقیمانده جلفا است و این کلیسا با نام «آمناپرکیچ» در جهان نیز شناخته می شود.

کلیسای وانک یعنی چه؟

در میان ارامنه نام وانک به معنی صومعه میباشد. با گذشت زمان در میان مردم اصفهان و بخصوص ارامنه ای که در محله جلفا ساکن بودند، کلیسای وانک جایگاه مذهبی به خود گرفت. و محلی برای کارهای اداری و رویدادهای اجتماعی نیز شد. نخستین چاپخانه با ماشین چاپ در ایران و خاورمیانه در حیاط کلیسا وانک طی سالهای بعدی تاسیس شد.

آثاری هنری برجسته در گوشه و کنار کلیسای وانک اصفهان نظر همه گردشگران را به خود جلب می کند.

ظرافت و شکوه در معماری و تندیس های زیبا، نقش و نگارهای رنگی، تابلوها و نقاشی های تاریخی کاملا هویدا است. پیکر برخی بزرگان ارمنی در حیاط کلیسای وانک دفن شده است.

کلیسای وانک در تاریخ ۱۵ دیماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در تور اصفهان شرکت کنیدو با محله جلفا به طور کامل آشنا شوید.

داستان کلیسای وانک اصفهان

زمانی که شاه عباس اول دستور عقب نشینی از جنگ با عثمانی ها را دارد. برای جلوگیری از پیشرفت عثمانیان دستور تخریب بخش های زیادی داد در همین حال مردم ارمنستان در خطر کشتار دسته جمعی قرار داشتند.  شاه عباس زمان عقب نشینی ارامنه را با خود به ایران آورد و محله ای به نام جلفا به آنها اهدا کرد.

در محله جلفا ارامنه به مرور زمان تصمیم به ساخت و ساز از جمله تاسیس بنای مذهبی برای اجرای مراسم های دینی خود گرفتند.

کلیساهای متعددی در شهر اصفهان توسط ارمنی هایی که مقیم اصفهان در محله جلفا بودند، ساخته شد تا پایان قرن ۱۷ میلادی حدود ۲۴ کلیسا تاسیس شد اما امروزه تنها ۱۳ کلیسا باقی مانده است.

با دوستامون کجا بریم اصفهان، اینجا کلیک کنید.

کلیسای وانک اصفهان در سال ۱۶۰۶ میلادی ساخته شد. اساس کلیسا وانک تنها یک ساختمان کوچک بود که در جنوب غربی بنای امروزی قرار دارد. کلیسا وانک با نام کلیسای هاکوب (یعقوب) شناخته می شد. کشیش ها و خلیفه های زیادی در کلیسا وانک آموزش دیدند و حدود ۵۰ سال توسط روحانیون مسیحی مورد استفاده بوده است.

بعدها کلیسای هاکوب به کلیسای آمنا پرکیچ یا کلیسا وانک تبدیل شد. قدمت کلیسا وانک اصفهان بر کتیبه ای که در سردر ورودی موزه کلیسا کار شده، حک شده و متن کتیبه بدین شرح است:

وانک آمنا پرکیچ و مقر اسقف اعظم ارمنیان ۱۶۰۶ میلادی

ارامنه جلفا در زمان شاه عباس دوم بنای اصلی کلیسای امروزی را ساختند. ساخت کلیسا وانک امروزی از سال ۱۶۵۵ تا ۱۶۶۴ طول کشید. از سال ۱۹۰۵ ارامنه به فکر توسعه و آبادانی محوطه کلیسا افتادند و ساختمان های جدیدی ساخته شدند.

بازدید کلیسا وانک اصفهان

بخش هایی که به کلیسا وانک اصفهان افزوده شد شامل: نمازخانه، برج ورودی کلیسا و ساختمان های اداری. از سمت غرب کلیسا وانک، کتیبه ای از جنس کاشی و رنگ لاجوردی با خطی طلا نوشت دیده می شود متن که بر کتیبه حک شده است:

کلیسای وانک آمنا پرگیچ در سال ۱۶۵۵ میلادی در زمان پادشاهی شاه عباس دوم و جاثلیقی «فیلیپوس» و پیشوائی خلیفه «داوید» و به یاری مردم خیر جلفا شروع شد و در سال ۱۶۶۴ میلادی به پایان رسید. ثواب عباداتی که در این کلیسا انجام می‌شود، نصیب آنهایی که در قید حیاتند یا در گذشته‌اند شود.

محله جلفا با ساخت و سازی که توسط ارامنه ایجاد شد نمادی از معماری جدید در این محله بوجود آمد. امروزه با نام «محله جلفای نو» شناخته می شود. کلیسا وانک اصفهان از نظر گردشگران یکی از برجسته ترین و مجلل ترین بناهای تاریخی شهر است.

(تورهای زمینی و هوایی لحظه آخری اصفهان، اینجا کلیک کنید).

ساعت بازدید کلیسا وانک اصفهان

هرروز از ساعت ۸:۳۰ الی ۱۳:۳۰ و ۱۶ الی ۱۸:۳۰ میتوانید از کلیسای وانک اصفهان بازدید به عمل آورید.

روزهای تعطیل کلیسای وانک

در روزهای عزاداری، تعطیل رسمی، مناسبت های معروف ارامنه و روز اول نوروز کلیسای وانک اصفهان تعطیل می باشد.

لوکیشن کلیسا وانک اصفهان

در جنوب زاینده رود و مرکز شهر اصفهان محله جلفا واقع شده است. و بنام «جلفای نو» نیز می شناسند. کلیسا وانک در شمال محله جلفا قرار دارد.

هشت محله معروف جلفای نو از شمال به خیابان نظر، از جنوب به خیابان شریعتی غربی، از شرق به خیابان توحید و از غرب به خیابان حکیم نظامی می رسد.

هر کجای اصفهان اقامت داشته باشید، مسیر دسترسی به کلیسا وانک مهیا است. اما خیابان حکیم نظامی بهترین مسیر دسترسی مستقیم به خیابان کلیسا و دیوارهای اطراف ساختمان کلیسا وانک را خواهید دید.

بدلیل اینکه محله جلفا جز بافت های قدیمی شهر است محدودیت تردد با ماشین را دارد و باید در خیابان های اطراف پارک نمایید.

در سی و سه پل ایستگاه مترو وجود دارد و تا کلیسا وانک حدود دو و نیم کیلومتر فاصله دارد. اگر قصد پیاده روی داشته باشید حدود ۲۰ دقیقه زمان میبرد. (مشاهده مسیر کلیسا وانک روی نقشه).

معماری کلیسای وانک اصفهان

مساحت کلیسای وانک حدود ۸۷۰۰ مترمربع میباشد. که ۴۰۰۰ مترمربع آن را ساختمان ها و بقیه را باغ و فضای سبز موزه کلیسای وانک را تشکیل می دهند.

نمای بیرونی کلیسای وانک اصفهان را با آجر پوشانده اند، در اکثریت کلیسا ها از سنگ برای ساخت و ساز استفاده می کردند. تصور کنید در بافت آجری محله جلفا تصاویری از فرشته های بالدار دیده میشود و خیابان ورودی کلیسا وانک و محوطه داخلی آن سنگ فرش میباشد.

درب بزرگ چوبی بر سردر ورودی اصلی کلیسا وانک بنا شده که شکوه آن را چندین برابر می کند.

نقاشی هایی در فضای داخلی دٍیر که با کاشی های لاجوردی و خاکستری تزیین شده است و بالای سردر ورودی مشاهده میشود.

جمله ای به زبان ارمنی در بالای نگاره نوشته اند:

دیر ناجی همگان، محلی برای راهبان

برج ناقوس کلیسای وانک اصفهان

ناقوس کلیسا وانک

برج ناقوس کلیسا وانک در بخش ورودی کلیسا به چشم می آید برج ناقوس در سه طبقه ساخته شده که طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن ۳۰۰ کیلوگرم نصب شده است. ماردیروس گوورک هوردانانیان در سال ۱۹۳۱ بعنوان یادبودی از مرگ برادرش این ساعت را هدیه داد.

همزمان با نواختن ناقوس ها، ساعت های برج ناقوس نیز صدا می دهند و صدای ساعت ها در محله جلفا طنین انداز است. چهار صفحه فولادی با ساعت های دیگر در سه بخش دیگر برج ناقوس قرار دارند.

کتیبه ای از سنگ مرمر بر سردر ورودی برج ناقوس کلیسای وانک نصب شده که متن زیر بر روی آن نوشته شده است:

این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال ۱۹۳۱ میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال ۱۹۲۴ میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده است.

برج ناقوس کلیسای وانک اصفهان یا برج ساعت بعد از ساختمان اصلی کلیسا حدود ۳۸ سال بعد توسط هوانجان جمالیان ساخته شده است.

ناقوس دیگری بر بام کلیسا و نزدیک به گنبد کوچک در محدوده مربعی شکل و ستون های سه متری بنا شده است. ستون های سه متری با تیرک های چوبی در بالا به یکدیگر متصل می شوند و قوس های جناغی بین ستون ها وجود دارند.

دو مقبره از یک سرباز ارمنی و یک پیشوای ارمنی در زیر برج ناقوس کلیسای وانک قرار دارد. کتیبه آبی رنگی پوشیده از سنگ های صلیبی در سمت راست برج ناقوس به چشم می خورد.

سنگی های صلیبی کلیسا وانک که از سایر کلیساهای محله جلفا منتقل شده است به زبان ارمنی خاچ کلیم نامیده می شود

دو اتاق در بخش ورودی کلیسا وانک ساخته شده در گذشته بعنوان میهمان خانه استفاده می شده است. امروزه مغازه و اتاق نگهبانی موزه کلیسا وانک اصفهان مورد استفاده است.

گنبدهای کلیسای وانک اصفهان

معماری بی نظیر کلیسا در گنبدهای کلیسای وانک اصفهان خودنمایی می کند و بسیار بی نظیر ساخته شده اند.

دو گنبد کوچک و بزرگ در موزه کلیسا وانک تقسیم شده که گنبد کوچک در بالای سالن و محل تجمع مردم است. و گنبد بزرگ کلیسا بر بالای محراب کلیسا ساخته شده است.

گنبدهای کلیسا روی ستون و طاق نماهای بلند بنا شده است، هنگامی که وارد کلیسای وانک اصفهان می شوید در قسمت غرب کلیسا این ستون های مربع شکل را خواهید دید.

گنبد بزرگ کلیسای وانک کاملا مشابه معماری گنبد مساجد است. در صورتیکه کلیساهای سنتی گنبدی مخروطی شکل دارند. این گنبد برگرفته از الگوی معماری مساجد در دوره صفوی است.

گنبد از دو پوسته بیرونی و داخلی ساخته شده که پوسته بیرونی از آجر و پوسته داخلی با رنگ لاجوردی طراحی شده است. هشت پنجره در دور تا دور گنبد کلیسای وانک تعبیه شده، نگاره ها و نقاشی هایی در فاصله بین پنجره ها از بخش داخلی دیده می شود.

از زیباترین بخش های کلیسای وانک اصفهان، نقاشی هایی که بر روی گنبد کلیسا کشیده شده است. با اصفهان تورز همراه شوید تا در ادامه بیشتر نقاشی های کلیسای وانک را مورد بررسی قرار می دهیم.

مفهوم نقاشی‌های کلیسای وانک

تصاویری از آفرینش آدم و حوا بر پوسته داخلی گنبد که به رنگ لاجوردی است به همراه ماجرای میوه ممنوعه توسط آدم و داستان هابیل قابیل دیده می شود.

داخلی سالن اصلی کلیسای وانک با گچ کاری پوشانده اند، و نقاشی های داخلی ساختمان اصلی از زیباترین بخش های هنر معماری ارامنه در کلیسا است. طلاکاری، تذهیب و نقاشی های دیواری خاص معماری داخلی کلیساست.

نقاشی های کلیسای وانک به دو بخش تقسیم می شوند:

دسته اول: نقاشی روی بوم، پارچه و تخته در محراب و سایر مکان های کلیسا آویزان شده اند.

دسته دوم: نقاشی های دیواری و قطعات سنگی نقاشی شده هستند.

هفت طبقه آسمان، بهشت و دوزخ از انواع نقاشی های کلیسای وانک است و از زیباترین آثار نقاشی کلیسا هستند.

برنامه تورهای گردشگری اصفهان، اینجا کلیک کنید.

تندیس های نیم تنه از مشاهیر ارمنی در محوطه کلیسای وانک نصب شده هستند از جالب ترین بخش های کلیسای وانک هستند که این تندیس ها توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

ابداع کننده الفبای ارمنی شخصی به نام مسروپ ماشتوتس که تندیس او در سمت راست ورودی موزه کلیسای وانک نصب شده است.

تندیس اسقف اعظم ارامنه (خاچاطور کساراتسی) در سمت چپ تندیس مسروپ نصب شده است.

تندیس شاعران مشهور و نامدار ارمنی از دیگر تندیس های معروف قرن بیستم و در دو طرف ورودی کتابخانه نصب شده اند.

تندیس بارویر سواگ از شعرای پرآوازه ارمنی و تندیس های ورودی موزه از آثار ارزشمند هنرمند مشهور ارمنی به نام زاون آیوازیان هستند. آثار وی قبل از اینکه به ایتالیا مهاجرت کند در ایران ساخته شده اند.

یک تندیس هم از خاچاطور کساراتسی اسقف اعظم ارامنه با مشخصات تمام قد با عبایی بر دوش که در یک دستش چند کتاب و به ابزار کوچکی که در دست دیگرش است می نگرد. این تندیس واقع در میدان مقابل کلیسای وانک دیده می شود. وی موسس اولین چاپخانه ایران نیز بوده است. و یکی از بانفوذترین پیشوایان ارمنی بوده و خدمات ارزنده ای به ارمنی های سراسر جهان ارائه داده است.

مرکز خرید جلفا اصفهان کجاست؟

اصفهان، در محله جلفا و خیابان خاقانی مرکز خرید جلفا اصفهان واقع شده است. (مشاهده مسیر روی نقشه).

بخش های کلیسای وانک

از ابتدا کلیسای وانک به شکلی که امروزه می بینید، نبوده و بخش های زیادی طی سالهای بعد به آن اضافه و یا بازسازی شده است. طی گذر زمان روند تکامل بخوبی مشاهده می شود. هر چند بخش هایی از کلیسای وانک از بین رفته اند.

موزه، کتابخانه، دیر، ناقوس خانه، برج ساعت، چاپخانه و اماکن اداری از مهم ترین بخش های کلیسای وانک اصفهان هستند.

موزه کلیسا وانک اصفهان

در همه کلیساهای اصفهان بخش قابل‌توجهی برای حفاظت از آثار تاریخی برجسته وجود دارند. در واقع کاربری کلیساها در طول تاریخ تنها مذهبی نبوده است و نگهداری و نشر فرهنگ ارامنه به نسل‌های بعد، از مهم‌ترین وظایف کلیساها به شمار می‌رود. کلیسای وانک نیز یکی از برجسته‌ترین موزه‌های ارامنه را دارد.
موزه کلیسای وانک در ابتدا تنها چند اتاق ساده بود که به همت طادئوس هونانیان در حدود صد سال پیش در ضلع شمالی کلیسای وانک ساخته شد، اما امروزه به موزه‌ای بزرگ و کامل تبدیل شده است. در این موزه نقاشی‌های برجسته تاریخی، کتب نفیس خطی و آثار ارزشمند قدیمی نگهداری می‌شود که تا پیش از ساخت موزه در انباری متروک در کلیسا قرار داشتند.

جریان تار موی کلیسای وانک چیست؟

از معروف‌ترین آثار موجود در این موزه می‌توان به تار مویی است که متعلق به دختر ۱۸ ساله و از عجایب کلیسای وانک است.

جمله‌ای از تورات با قلمی از الماس روی آن نوشته شده است. واهرام هاکوپیان هنرمند ارمنی در سال ۱۹۷۴ میلادی این اثر را خلق کرده و در سال ۱۹۷۵ میلادی این تار مو به موزه وانک اهدا شده است. بازدیدکنندگان می‌تونند با استفاده از میکروسکوپ نوشته روی تار مو را مشاهده کنند. نوشته روی تار مو به شرح زیر است:

به جهت دانستن حکمت و عدل و برای فهمیدن کلمات فطانت

موزه کلیسای وانک از مهم‌ترین مراکز فرهنگی برای ارامنه ایران و جهان است و سالانه گردشگران زیادی از آثار موجود در این موزه دیدن می‌کنند.

کتابخانه کلیسای وانک

کتابخانه ای در جوار موزه کلیسای وانک و بخش شمالی کلیسا قرار دارد که نمونه یادگارهای فرهنگی ارامنه در کتابخانه کلیسای وانک اصفهان نگهداری می شود. قدمت اسناد محافظت شده به بیش از ۴۰۰ سال می رسد و بخش هایی بایگانی شده اند و دسترسی برای عموم آزاد نیست.

مهم ترین نقاط فرهنگی ارامنه اصفهان از سراسر جهان در کتابخانه دیر آمنا پرکیچ است.

در مجموع تعداد آثار موجود بیش از ۳۰هزار نسخه می رسد و آثاری به زبان فارسی، انگلیسی و سایر زبان ها که علاوه بر کتب تاریخی فرهنگی ارامنه در این کتابخانه موجود است. جهت استفاده از امکانات کتابخانه ارمنی ها برای افراد عادی نیازمند شرایط خاص و یا معرفی نامه است.

سفر به اصفهان در تابستان، کلیک کنید.

چاپخانه کلیسای وانک

خلیفه ارامنه اصفهان بنام خاچاطور کساراتسی در سال ۱۶۳۰ میلادی تصمیم گرفت چاپخانه مدرنی در کلیسای وانک اصفهان راه اندازی کند. وی به لهستان سفر میکند و طی هشت سال با صنعت چاپ آشنا می شود و نخستین نسخه چاپی از کتاب زبور بود که در چاپخانه کلیسای وانک اصفهان به چاپ رسید. یکسال و پنج ماه چاپ کتاب زبور به طول انجامید و همگی روحانیون کلیسا مشغول به کار شدند.

طی زمان چهار سال بعد چهار کتاب دیگر با موضوع آموزش و نشر فرهنگ ارمنی ها چاپ شد به مرور زمان حروف چاپی منظم و زیباتر شدند. نقش و نگارهای زیبایی برای تزیین آخرین کتاب چاپی مزین شد.

رونق چاپخانه تا سال ۱۸۴۴ میلادی کمرنگ شد تا اینکه مانوک هوردانانیان به جزیره جاوه اندونزی مهاجرت کرد و دستگاه چاپی با کلی تجهیزات به محله جلفا که زادگاهش بود، فرستاد. اما تا ۲۸ سال از این ماشین چاپ استفاده نکردند و از سال ۱۸۷۲ توسط خلیفه وقت بنام گریگوریس هوانسیان تصمیم به راه اندازی مجدد چاپخانه و استفاده از این ماشین چاپ قرار گرفت.

در همین حال با مخالفت های شدیدی علیه فعالیت در چاپخانه کلیسای وانک مواجه شد و نهایتا چاپخانه را سوزاندند و بکلی از بین رفت.

هم اکنون ماشین چاپ معروف به چاپخانه کلیسای وانک و نمونه هایی که چاپ شده بود در سالهای اخیر در موزه کلیسای وانک نگهداری می شوند.

ارمنی ها اولین موسس چاپخانه که در کلیسای وانک تاسیس کردند و   نخستین نسخه چاپی ایران در این کلیسا منتشر شد.

نمازخانه کلیسای وانک

یک ساختمان دو بخشی شامل شبستان و زیرگنبدخانه بعنوان نمازخانه کلیسای وانک ساخته شد که به شکل متوازی الاضلاع میباشد. و در ایام خاص جهت اجرای مراسم های مذهبی استفاده می شود.

کاشی های رنگی در سراسر دیوارهای نمازخانه کلیسای وانک دیده می شود و نگاره هایی از کتاب مقدس در بالای دیوار تا درون داخلی گنبد حک و قسمت داخلی گنبد با تزییناتی از نگاره و کاشی کاری پوشانده اند. و تنها نمای آجری در سطح خارجی گنبد کار شده است.

سفر به اصفهان در تابستان، اینجا کلیک کنید.

بنای یادبود شهدای نژاد کشی ارامنه

یک سازه که با معماری خاصی در سال ۱۹۷۵ میلادی و شصتمین سالگرد نسل کشی ارامنه توسط عثمانیان ساخته شده که در محوطه کلیسای وانک اصفهان و در بخش شمال غربی کلیسا مشاهده می کنید.

این بنای مربعی از چهار ستون که از بالا به هم وصل شده اند. طراحی بنای یادبود شهدای نسل کشی ارامنه توسط مهندس آلبرت آجمیان که با هدف فرهنگسازی زنده نگهداشتن کشته شده ها و انتقال یادبود به نسل بعدی ارامنه مهاجر ساخته شده است. سالیان سال در تاریخ ۲۴ آوریل در این محل سالانه مراسم یادبودی که با حضور ارامنه اصفهان اجرا می شود.

ساختمان اداری کلیسای وانک

در گذشته کلیسای وانک اصفهان مرکز مهمی برای تجمع ارامنه محسوب می شد، و به قدری وسیع بود که ارامنه کشور هند برای انجام امور اداری خود به کلیسای وانک اصفهان مراجعه می کردند. اما هم اکنون به نقاط جنوبی ایران خدمات ارائه میدهند.

امور اداری ارمنی ها شامل: تنظیم سند برای ازدواج، فوت و ولادت، بررسی شکایات قضایی ارامنه که در ساختمان اداری کلیسای وانک انجام می شد. این ساختمان متعلق به دوره ناصرالدین شاه قاجار است.

قسمت جنوبی این مجموعه قرار دارد و در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است.