غار علیصدر همدان

غار علیصدر همدان یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی ایران و جهان است که در دل کوه‌های زاگرس در استان همدان واقع شده است. این غار به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به عنوان یکی از بزرگترین و زیباترین غارهای آبی دنیا شناخته می‌شود. غار علیصدر همدان در فاصله حدود ۷۰ کیلومتری از شهر همدان و در نزدیکی روستای علیصدر واقع است. نام این غار از اسم روستای نزدیک به آن گرفته شده است.

غار علیصدر چگونه کشف شد؟

ادرس باغ علیصدر همدان

غار علیصدر همدان به طور اتفاقی در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی توسط یک گروه از کوهنوردان کشف شد. این گروه در حالی که در منطقه کوهستانی اطراف غار در حال جستجو بودند، به طور تصادفی به دهانه غار برخوردند. کشف غار علیصدر همدان نه تنها باعث جلب توجه کوهنوردان و محققان شد بلکه به مرور زمان این مکان به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم در همدان گردی تبدیل گردید.

ویژگی‌ های غار علیصدر همدان

غار علیصدر همدان دارای طولی بالغ بر ۱۱ کیلومتر است که این طول به عنوان یکی از بزرگترین طول‌های غارهای آبی در دنیا محسوب می‌شود. این غار به شکل طبیعی دارای دریاچه‌های آب شیرین و جاری است که از چشمه‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. سطح آب در این غار به قدری صاف و شفاف است که عمق آن را می‌توان با چشم دید.

داخل غار علیصدر همدان به طور کامل به وسیله قایق‌های مخصوص قابل دسترسی است و گردشگران می‌توانند از طریق قایقرانی در این دریاچه‌ها به قسمت‌های مختلف غار سفر کنند. این غار به دلیل دارا بودن شبکه‌ای پیچیده از تونل‌ها، تالارها و راهروهای متعدد، محیطی خاص و رازآلود به نظر می‌رسد.

موجودات غار علیصدر

غار علیصدر همدان به دلیل محیط مرطوب و خاص خود، به عنوان زیستگاه برخی از جانداران نادر شناخته می‌شود. در این غار انواع مختلفی از حشرات، باکتری‌ها و موجودات میکروسکوپی زندگی می‌کنند که برخی از آنها به طور خاص به محیط‌های غاری سازگار شده‌اند. غار علیصدر همدان به طور غیرمستقیم نقش مهمی در حفظ و تنوع زیستی منطقه ایفا می‌کند.

براساس گزارش‌های منتشر شده در سایت‌های خبری مانند ایسنا، در سال ۱۳۹۲ تیمی از غواصان در جریان کاوش‌های آب‌های غار علیصدر همدان با موجودی سخت‌پوست مواجه شدند که به نظر می‌رسید ناشناخته است. در آن زمان، این تیم نتواستند از این جانور نمونه‌برداری کنند. سپس یک گروه دانشجویی موفق شدند که جانور را درون غار مشاهده کرده و از آن نمونه‌برداری کنند. آن‌ها این موجود را «نیفارگوس علیصدری» نامگذاری کردند.

در سال ۱۳۹۴، تیم غواصی دوباره از این سخت‌پوست نادر نمونه‌برداری کردند. بررسی‌ها نشان داد که به جز تک‌سلولی‌ها و جلبک‌هایی که در اثر تردد درون غار ایجاد شده‌اند، هیچ موجود زنده دیگری در غار یافت نمی‌شود. این بررسی‌ها در آب‌های سطحی تا عمق غار انجام شد. توصیف‌ها نشان می‌دهد که این سخت‌پوست حدود دو سانتی‌متر طول دارد، به نظر می‌رسد کور است و به نور نیازی ندارد. احتمالاً این موجود از املاح و تک‌سلولی‌های موجود در غار تغذیه می‌کرده است.

زیبایی‌ها و جاذبه‌های گردشگری غار علیصدر همدان

ادرس باغ علیصدر همدان

از جمله زیبایی‌های بی‌نظیر این غار می‌توان به شکل‌های مختلف سنگ‌های آهکی و قندیل‌های آهکی اشاره کرد که در بخش‌های مختلف غار آویزان شده‌اند. این قندیل‌ها به صورت ستون‌هایی عمودی و افقی از سقف و کف غار به چشم می‌خورند و نورپردازی خاصی که در نقاط مختلف غار وجود دارد، به این زیبایی‌ها افزوده است. غار علیصدر همدان با ترکیب این ویژگی‌های طبیعی به مقصدی بی‌نظیر برای گردشگران تبدیل شده است.

قندیل های غار علیصدر

سقف غار علیصدر که در برخی بخش‌ها ارتفاعی تا ۱۰ متر از سطح آب دارد، به‌طور کامل از کربنات کلسیم خالص پوشیده شده است و در دیگر نقاط، مخلوطی از این ترکیب با عناصر دیگر به چشم می‌خورد. این رسوبات به‌دلیل جریان آب از بیرون به داخل غار شکل گرفته و به‌صورت استالاکتیت‌ها (چکنده‌ها) ظاهر شده‌اند.

در نقاطی از کف غار که آب وجود ندارد، استالاگمیت‌ها (چکیده‌ها) با اشکال گوناگون و جذاب دیده می‌شوند. این چکیده‌ها و چکنده‌ها در غار علیصدر با اشکال زیبا و منحصر به فردی مانند گل کلمی، سوزنی، نی‌غار، برفکی، چتری و غیره به چشم می‌آیند.

رنگ‌های چشم‌نواز چکیده‌ها و چکنده‌های غار به‌دلیل وجود املاح مختلفی نظیر آهن، منیزیم، روی، سرب و مس در این بخش از پوسته زمین است. این املاح باعث تغییر رنگ آب‌های بی‌رنگ به رنگ‌های زرد، قرمز، ارغوانی، قهوه‌ای، سبز و آبی می‌شوند که با چکیده‌ها و چکنده‌ها ترکیب شده و جلوه‌های رنگی آن‌ها را خلق می‌کند.

در طول مسیر بازدید از غار علیصدر، قندیل‌ها، سنگ‌ها و مجسمه‌هایی با اشکال عجیب یا شبیه حیوانات به چشم می‌خورند. این مجسمه‌ها که در اثر فرسایش سنگ‌های آهکی در طول میلیون‌ها سال شکل گرفته‌اند، به‌عنوان آثار هنری طبیعی در دل غار نمایان می‌شوند. از مشهورترین اشکال موجود در این غار می‌توان به پنجه اژدها، میدان ستون‌ها، پنجه عقاب، آبشار سنگی، شیر غار، دروازه غار، تخت جمشید و کلمه “الله” اشاره کرد.

سنگی که در دیواره غار قرار دارد و به‌طور طبیعی شباهت زیادی به کلمه «الله» دارد. این پدیده با نورپردازی مناسب، بیشتر به چشم می‌آید و توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند. وجود چنین اشکالی در غار علیصدر، بر جذابیت و اسرارآمیز بودن این مکان می‌افزاید.

غار علیصدر با داشتن تالارها و دالان‌های متعدد، یکی از بزرگ‌ترین غارهای آبی ایران به شمار می‌رود. این غار در نزدیکی روستای علیصدر در شهرستان کبودرآهنگ واقع شده و به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان همدان، سالانه میزبان هزاران گردشگر است.

غار علیصدر کجاست؟

برای دسترسی به غار علیصدر همدان، گردشگران باید از شهر همدان به سمت روستای علیصدر حرکت کنند. مسیر دسترسی به غار آسفالته و مناسب است و به راحتی می‌توان از آن عبور کرد. همچنین امکانات رفاهی مناسبی نظیر پارکینگ، رستوران و فروشگاه‌های محلی در اطراف غار فراهم شده است تا مسافران بتوانند از یک تجربه راحت و لذت‌بخش برخوردار شوند. (مشاهده مسیر غار علیصدر همدان روی نقشه).

امکانات گردشگری غار علیصدر همدان

علاوه بر بازدید از داخل غار علیصدر همدان، مناطق اطراف آن نیز دارای جاذبه‌های گردشگری دیگری از جمله کوه‌نوردی، پیک‌نیک و تماشای چشم‌اندازهای طبیعی هستند که می‌توانند برای بازدیدکنندگان جذاب باشند.

خطرات غار علیصدر

غار علیصدر، که به عنوان بزرگ‌ترین غار آبی جهان شناخته می‌شود، این روزها با کاهش سطح آب خود مواجه است. این مشکل به دلیل تصمیمات مدیریتی نادرست در چند سال اخیر برای بهره‌برداری از آن، به ویژه در زمینه گردشگری، به وقوع پیوسته است. غار علیصدر که از لحاظ هویتی وابسته به آب است، به تدریج به سمت خشکسالی پیش می‌رود.

طبق گزارش روزنامه «فرهیختگان»، هنگامی که به غار علیصدر وارد می‌شوید، برخلاف انتظار، فضای اولیه آن به هیچ عنوان مشابه یک غار طبیعی و آهکی نیست. از در ورودی غار تا جایی که قایق‌ها برای گردشگران توقف می‌کنند، سطح زمین از گرانیت پوشیده شده است. این ویژگی‌ها به آن شکلی مشابه ایستگاه مترو یا ترمینال اتوبوسرانی داده‌اند و به وضوح از حالت بکر و طبیعی غار کاسته شده است.

در برخی مناطق تنگ غار، ازدحام قایق‌های تفریحی باعث می‌شود که حرکت آنها دشوار شود. صداهای ناشی از هیجان بازدیدکنندگان، همچون دست زدن یا سوت کشیدن، گاهی فضای غار را پر می‌کند. متاسفانه در این شرایط هیچ مسئولیتی برای کنترل این صداها وجود ندارد و تنها قایقران‌ها هستند که از مسافران درخواست می‌کنند تا آرامتر بنشینند، اما به دلیل سر و صدا، این درخواست‌ها به طور کلی نادیده گرفته می‌شود.

امروزه غار علیصدر بیشتر به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است و به گفته غارشناسان، از نظر علمی و اکتشافی، این غار به نوعی از دست رفته محسوب می‌شود. در حال حاضر غار هیچ راهنمای متخصص یا بومی ندارد و قایقران‌ها به نوعی مسئولیت هدایت بازدیدکنندگان را بر عهده دارند.

افت سطح آب غار یکی از مشکلات جدی آن است. جواد نظام‌دوست، عضو سابق انجمن غار و غارشناسی، در این خصوص توضیح داد که این غار زمانی به عنوان یکی از منابع آبی برای مردم روستای کبودر آهنگ استفاده می‌شد، اما اکنون به دلیل خشکسالی، سطح آب آن بین یک تا ۶۰ سانتی‌متر پایین آمده است. ممکن است برای حفظ تراز آب غار، نیاز باشد تا از طریق حفر چاه و تزریق آب از منابع خارجی، آب به آن وارد شود.

نظام‌دوست همچنین اشاره کرد که یکی از عوامل مؤثر در کاهش سطح آب، تعداد زیاد گردشگران و افزایش دمای ناشی از حضور آنهاست. هر صد نفر بازدیدکننده می‌توانند دمای محیط را یک درجه افزایش دهند، و اگر به طور میانگین ۳۰۰ نفر در این غار حضور داشته باشند، دمای محیط غار تا سه درجه افزایش خواهد یافت. این تغییرات دمایی می‌تواند به کاهش سطح آب و مشکلات دیگر در غار منجر شود.

نتیجه‌گیری

غار علیصدر همدان نه تنها یک جاذبه طبیعی و گردشگری است بلکه یک شاهکار زمین‌شناسی است که به عنوان یکی از مهم‌ترین غارهای آبی دنیا شناخته می‌شود. زیبایی‌های منحصر به فرد آن، همراه با امکانات گردشگری مناسب، غار علیصدر همدان را به مقصدی پرطرفدار برای مسافران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.